ΣΠΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ - Κάνε τη σωστή κίνηση

Η καμπάνια "Κάνε τη Σωστή κίνηση" είναι μια πρωτοβουλία της IPSEN για ενημερωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σπαστικότητα και φέρει την αιγίδα της Ελληνικής Εταιρίας Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης. Με γνώμονα πάντοτε την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και των φροντιστών τους, αποσκοπούμε στο να:

1. Αυξήσουμε την ευαισθητοποίηση για τη σπαστικότητα μετά από ΑΕΕ, τα συμπτώματα με τα οποία μπορεί να εμφανίζεται και τις θεραπευτικές επιλογές που υπάρχουν, στο πλαίσιο της κοινωνικής ενημέρωσης. Η σπαστικότητα, εκδηλώνεται με ποικίλες μορφές και καθίσταται δύσκολη στην αναγνώρισή της από ασθενείς και φροντιστές και κάθε ασθενής χρήζει εξατομικευμένης αντιμετώπισης.
   
2. Επικοινωνήσουμε το μήνυμα της δυνατότητας βελτίωσης των συμπτωμάτων της σπαστικότητας. Όλες οι πληθυσμιακές ομάδες θα πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένες καθώς το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και κατά συνέπεια η σπαστικότητα δεν περιορίζονται μόνο στους ηλικιωμένους ανθρώπους.

Η σπαστικότητα είναι μια νευρολογική/κινητική διαταραχή κατά την οποία οι μύες γίνονται δύσκαμπτοι ή άκαμπτοι ως αποτέλεσμα ποικίλων βλαβών του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η σπαστικότητα σχετίζεται με τον μυϊκό τόνο, δηλαδή την φυσική ένταση ή συστολή ενός μύ που αντιστέκεται στο τέντωμα. Οι μύες έχουν ένα συγκεκριμένο μυικό τόνο, ο οποίος ελέγχεται μέσω σημάτων από τον εγκέφαλο. Εάν το τμήμα του εγκεφάλου που στέλνει αυτά τα σήματα ελέγχου έχει υποστεί κάποια βλάβη, τότε ο μυς μπορεί να γίνει περισσότερο ενεργός από το φυσιολογικό.

Για μερικούς ανθρώπους, η σπαστικότητα μπορεί να έχει την μορφή ήπιας μυϊκής δυσκαμψίας, ενώ για άλλους μπορεί να είναι πιο σοβαρή, με αποτέλεσμα να υπάρχει έντονος πόνος ή σπασμοί. Η σπαστικότητα μπορεί επίσης να οδηγήσει σε «κλειδωμένες» αρθρώσεις, οι οποίες είναι δύσκολο να κινηθούν. 
Εάν η δυσκαμψία εμφανίζεται σε έναν μόνο μυ ή σε μια μικρή ομάδα μυών, ονομάζεται εστιακή σπαστικότητα. Περιστασιακά, η μυϊκή δυσκαμψία μπορεί να είναι χρήσιμη, όπως για παράδειγμα στις περιπτώσεις που επιτρέπει σε κάποιον να σταθεί όταν οι μύες του ποδιού είναι πολύ αδύναμοι. Ωστόσο, συχνά μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα με πόνο και περιορισμένη ικανότητα λειτουργίας σε καθημερινές εργασίες και, με την πάροδο του χρόνου, η ακαμψία μπορεί να οδηγήσει σε παραμόρφωση.

ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΣΠΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Η σπαστικότητα οφείλεται σε δυσλειτουργία των νευρικών σημάτων που ανταλάσσονται μεταξύ του κεντρικού νευρικού συστήματος και των μυών. Η διαταραχή αυτή συχνά εντοπίζεται σε ανθρώπους με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, πολλαπλή σκλήρυνση, παιδιά με εγκεφαλική παράλυση καθώς και μετά από κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και κακώσεις του νωτιαίου μυελού.
Ο ιατρός σας θα αξιολογήσει το ιατρικό ιστορικό σας και τις θαραπείες που λαμβάνετε ή έχετε λάβει στο παρελθόν, και θα διερευνήσει παλαιότερες νευρολογικές ή μυικές νόσους σε εσάς ή την οικογένεια σας.
Η επιβεβαίωση της διάγνωσης μπορεί να γίνει με την βοήθεια ειδικών τεστ που αξιολογούν την κινητικότητα των άκρων σας, το εύρος της κίνησης των άκρων σας και την ικανότητά σας να πραγματοποιείται διάφορες δραστηριότητες. Μερικά από τα τεστ που χρησιμοποιούνται είναι η τροποποιημένη κλίμακα κατά Ashworth, η κλίμακα Tardieu, το Goal Attainment Scale και η ταχύτητα βάδισης. Άλλες δοκιμασίες περιλαμβάνουν την μέτρηση εύρους κίνησης, την δοκιμασία του εκκρεμούς, την ισοκινητική μέτρηση και την μυομετρία. Πέρα από την άμεση ή έμμεση μέτρηση της σπαστικότητας, μπορεί να γίνει μέτρηση και των συνεπειών της όπως ο πόνος, η ηλεκτρονική ανάλυση της βάδισης, καθώς και ηλεκτροφυσιολογική εκτίμηση.

Ποιά ειναι τα συμπτώματα της:

• Αυξημένος μυικός τόνος
• Ακούσιες κινήσεις όπως είναι:
• Μυϊκή δυσκαμψία, που μπορεί να οδηγεί σε λιγότερο ακριβείς κινήσεις
• Πόνος ή δυσφορία
• Μειωμένη λειτουργικότητα
• Πτώσεις
• Παραμόρφωση των μυών και των αρθρώσεων
• Μυϊκή κόπωση
• Αναστολή της μυϊκής αύξησης

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΠΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Πότε θεραπεύεται η σπαστικότητα;
Η σπαστικότητα θα πρέπει να θεραπεύεται όταν προκαλεί πόνο, όταν παρεμβαίνει στις καθημερινές δραστηριότητες ή δυσχαιρένει τον ύπνο ή οταν οδηγεί σε μειωμένη λειτουργικότητα. Η θεραπεία της σπαστικότητας θα πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με τις ανάγκες, τις προτιμήσεις και τους στόχους του ασθενή. Η προσέγγιση της αντιμετώπισης της σπαστικότητας θα πρέπει να έχει ως στόχο την βελτιώση της λειτουργικότητας και της γενικότερης ποιότητας ζωής του ασθενή, την ανακούφιση από τον πόνο και την αποφυγή συγκάμψεων ή ελκών.
Υπάρχει ποικιλία θεραπευτικών επιλογών για την διαχείριση της σπαστικότητας. Η φαρμακευτική αγωγή στοχεύει σε αναστολή της απελευθέρωσης των νευροδιαβιβαστών που είναι υπέυθυνη για τις μυικές συσπάσεις. Η φαρμακολογική παρέμβαση για την σπαστικότητα μπορεί να είναι συστηματική ή τοπική, ανάλογα με το πρότυπο της σπαστικότητας και τις προτεραιότητες που τίθενται από τον ιατρό και τον ασθενή

ΑΠΟ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες φαρμάκων για την αντιμετώπιση της σπαστικότητας. Αυτές περιλαμβάνουν GABA-ενεργικούς παράγοντες, φάρμακα που επηρεάζουν την εισροή ιόντων, φάρμακα που επιδρούν στις μονοαμίνες, αντιεπιληπτικά και κανναβινοειδή.
Η από του στόματος φαρμακευτική αγωγή έχει ορισμένα πλεονεκτήματα συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας τους να χαλαρώσουν πολλές μυικές ομάδες. Επιπλέον μπορούν εύκολα να τροποποιηθούν οι δοσολογίες τους ενώ ταυτόχρονα μπορεί ανά πάσα στιγμή να διακοπεί η χορήγησή τους, πάντοτε σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό. Ωστόσο η επίδραση των από του στόματος φαρμάκων μπορεί να είναι μέτρια. Επιπροσθέτως μπορεί να παρουσιαστεί υπνηλία, ζάλη ή αδυναμία.

• Αγωνιστές GABA
• Α2 αδρενεργικοί αγωνιστές
• Φαρμακα που επηρεάζουν την εισροή ιόντων
• Αντιεπιληπτικά

Θεραπεία με ENEΣΙΜΑ ΦΑΡΜΑΚΑ
Η ενέσιμη φαρμακευτική θεραπεία στοχεύει συγκεκριμένους μύες ή ομάδες μυών και μπορεί να βελτιώσει τον πόνο που σχετίζεται με την σπαστικότητα και την θέση των άκρων όταν αυτά έχουν παραμορφωθεί λόγω της σπαστικότητας.
Έγχυση αλλαντικής τοξίνης (Botulinum Toxin Type A)
Η αλλαντική τοξίνη παράγεται από το βακτήριο Clostridium botulinum και είναι ένας τύπος τοξίνης που έχει μυοχαλαρωτικές ιδιότητες. Εγχύοντας ελάχιστες ποσότητες αλλαντικής τοξίνης απευθείας στους προσβεβλημένους μυς, μειώνεται προσωρινά η απελευθέρωση ακετυλοχολίνης προκαλώντας μια πλήρως αναστρέψιμη μυϊκή παράλυση, με αποτέλεσμα ο μυς να παραμένει χαλαρός για ένα διάστημα. Η αλλαντική τοξίνη μπορεί να σας βοηθήσει να χαλαρώσετε τους υπερδραστήριους μύες για ένα χρονικό διάστημα. Κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας για να χαλαρώσουν οι πάσχοντες μύες και οι δύσκαμπτες αρθρώσεις.
Έγχυση με Φαινόλη και Αιθυλική αλκοόλη
Η έγχυση φαινόλης και αιθανόλης δρα μέσω καταστροφής της φυσικής αναδίπλωσης των πρωτεϊνών περινευρικά προκαλώντας έναν τραυματισμό στο νεύρο με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η μεταφορά σημάτων από τα νεύρα στους μύες οδηγώντας έτσι σε μείωση της μυικής δραστηριότητας.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Αντλία ενδορραχίαιας έγχυσης μπακλοφένης
Η αντλία μπακλοφένης εμφυτεύεται χειρουργικά στην κοιλιακή χώρα και απελευθερώνει είτε σταθερές είτε ρυθμιζόμενες δόσεις φαρμάκου, επιτυγχάνοντας σταθερή και διαρκή επίδραση στην σπαστικότητα. Η αντλία μπακλοφένης έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από την από του στόματος χορήγηση με καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά την διαχείριση της σπαστικότητας.

• Νευροτομές 
• Ριζοτομές 
• Απελευθέρωση συγκάμψεων