Αύξηση της CPK σε αθλητή
Πολλές φορές αθλητές ή ασκούμενοι καλούνται να διακόψουν τον αθλητισμό ή τη φυσική τους δραστηριότητα λόγω αύξησης του δείκτη CPK στο αίμα τους, μετά από, τυχαίο συνήθως, βιοχημικό έλεγχο.
Τι είναι η CPK
H κρεατινική φωσφοκινάση (CPK) είναι το ένζυμο που καταλύει τον μετασχηματισμό της κρεατίνης σε φωσφοκρεατίνη, χρησιμοποιώντας ΑΤΡ. Υπάρχει σε πολλά κύτταρα του σώματος, κυρίως όμως σε αυτά που χρειάζονται άμεσα και γρήγορα διαθέσιμη ενέργεια, όπως οι σκελετικοί μύες.
Η έντονη φυσική και αθλητική δραστηριότητα μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα της CPK. Η ήπια και μεμονωμένη αύξηση της CPK στο αίμα διαχωρίζεται από τη ραβδομυόλυση, η οποία είναι εξεσημασμένη καταστροφή των σκελετικών μυϊκών κυττάρων. Η τελευταία μπορεί να είναι από ήπια και τελείως ασυμπτωματική, έως πολύ βαριά και απειλητική για τη ζωή. H βαριάς μορφή ραβδομυόλυση συνοδεύεται από ακραίες αυξήσεις του ενζύμου CPK, ηλεκτρολυτικές διαταραχές, διάχυτη ενδαγγειακή πήξη ή νεφρική βλάβη.
Η αύξηση του ενζύμου CPK κατηγοριοποιείται σε ήπια, μέτρια και μεγάλη.
- Ήπια αύξηση - μέχρι και 10 φορές πάνω από τις φυσιολογικές τιμές, CPK< 2.000 U/L.
- Μέτρια αύξηση - 10-50 φορές πάνω από το φυσιολογικό, 2.000U/L< CPK <10.000 U/L.
- Μεγάλη αύξηση - Τιμές CPK> 10.000 U/L.
Αύξηση μετά από άσκηση
H σωματική άσκηση και η φυσική δραστηριότητα συνήθως δεν αυξάνουν τα επίπεδα της CPK πάνω από 500-600 U/L. Η αύξηση της CPK είναι αφενός μεν ιδιοσυγκρασιακή και σχετίζεται με τις ήδη υπάρχουσες προσαρμογές του οργανισμού στη συχνότητα, την ένταση και τη διάρκεια της άσκησης και αφετέρου μπορεί να οφείλεται σε παθολογικά αίτια. Αυτή η διαφορική διάγνωση θα πρέπει να γίνει από τον παθολόγο ή τον αθλητίατρο, πριν δοθούν ειδικές οδηγίες θεραπείας και άσκησης.
Οι περισσότεροι ενεργοί αθλητές και ειδικά οι επαγγελματίες αθλητές έχουν διαρκώς αυξημένα επίπεδα CPK στο αίμα. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να έχουν τιμές που είναι σταθερά πάνω από τα 1.000 U/L. Η αύξηση της CPK συμβαίνει όταν ένας αθλητής ή ασκούμενος θέσουν τον οργανισμό τους σε μηχανικό στρες, μεγαλύτερο από αυτό που έχει συνηθίσει. Είναι μεγαλύτερη σε αθλήματα δύναμης, σε αθλήματα με σπριντ και άλματα, σε αθλήματα πολύ μεγάλης διάρκειας ή όταν εμπλέκονται πολλές έκκεντρες μυϊκές φορτίσεις. Από την άλλη μεριά άθληση ή άσκηση με συγκεκριμένη και σταθερή "δοσολογία" δεν θα επιφέρει αύξηση των τιμών της CPK.
Αυξημένη CPK και νεφρική ανεπάρκεια
Η μεμονωμένη αύξηση της CPK συνήθως δεν είναι επικίνδυνη για την υγεία. Οι νεφροί δεν βρίσκονται σε κίνδυνο όταν η τιμή της CPK είναι κάτω από 5.000 U/L και ο κίνδυνος είναι μικρός αν η τιμή της CPK είναι μέχρι 10.000-20.000 U/L. Μετά από απαιτητικούς αγώνες, όπως το τρίαθλο, καταγράφονται συχνά τιμές CPK ανάμεσα στις 20.000-40.000 U/L χωρίς να υπάρχει νεφρική βλάβη.
Αν όμως η αύξηση του ενζύμου συνδυαστεί και με άλλες νοσηρές καταστάσεις, π.χ. με έντονη αφυδάτωση, οξέωση ή σήψη, τότε ο κίνδυνος οξείας νεφρικής ανεπάρκειας είναι υπαρκτός. Γι' ΄αυτό σε κάθε μεγάλη αύξηση μετά από έντονη σωματική δραστηριότητα, θα πρέπει να γίνεται ιατρική διερεύνηση προς αποκλεισμό επικίνδυνων για την υγεία καταστάσεων.
Θεραπευτική προσέγγιση
Η αύξηση της CPK χρειάζεται προσοχή, δεν δικαιολογεί όμως από μόνη της, τον αποκλεισμό από την αθλητική δραστηριότητα και την άσκηση. Οι οδηγίες προς ασκούμενους και αθλητές με αυξημένη CPK είναι οι εξής:
- Πλήρες ιστορικό και αθλητιατρικός έλεγχος.
- Παρακολούθηση - βιοχημικός έλεγχος όταν χρειάζεται.
- Καλή ενυδάτωση και αναπλήρωση υγρών μετά την άσκηση.
- Τροποποίηση της αθλητικής δραστηριότητας.
- Σταδιακή βελτίωση της δύναμης και του επιπέδου φυσικής κατάστασης.