Πόνος σε ογκολογικούς ασθενείς

Σύμφωνα με την IASP (Internatinal Association for the Study of Pain) o πόνος ορίζεται, ως μια δυσάρεστη αισθητηριακή και συναισθηματική εμπειρία, η οποία συνδέεται με πραγματική ή δυνητική βλάβη των ιστών του σώματος ή περιγράφεται ως τέτοια από τον ασθενή.

Στην αντιμετώπιση του πόνου και ιδιαίτερα όσον αφορά την ποιότητα ζωής των ασθενών που υποφέρουν πρωτεύοντα ρόλο παίζουν:

• Βιολογικοί και οργανικοί παράγοντες (αλγαισθησία).
• Κοινωνικοί παράγοντες (άγχος στην σχέση με τον σύντροφο, με τους συγγενείς, τους φίλους, τους συναδέλφους).
• Ψυχικοί παράγοντες (άγχος και κατάθλιψη, διαταραχές ύπνου) με αρνητικές συνέπειες στην αυτοεκτίμηση, στη συγκέντρωση και στην εργασιακή απόδοση.

Επιδημιολογικά και όσον αφορά ογκολογικούς ασθενείς, σύμφωνα με πρόσφατες μετααναλύσεις (1), ισχύει ότι από πόνο υποφέρει το 39,3% των ασθενών μετά από την ογκολογική θεραπεία, το 55% κατά τη διάρκεια της ογκολογικής θεραπείας, ενώ πονάει επίσης το 66,4% των ασθενών σε προχωρημένο, μεταστατικό ή τελικό στάδιο καρκίνου.

Μάλιστα, ο πόνος είναι αντίστοιχα μέσης ή μεγάλης έντασης στο 27,6% μετά την θεραπεία του καρκίνου, στο 32,4% κατά τη διάρκεια της θεραπείας και στο 51,9% σε προχωρημένο, μεταστατικό ή τελικό καρκινικό στάδιο.

Η τοπογραφία του όγκου παίζει επίσης ρόλο. Οι όγκοι του τραχήλου, του μαστού και των πνευμόνων δίνουν συχνότερα πόνο. Πολύ συχνά, συμβαίνει σε καρκινικούς ασθενείς, να υποθεραπεύεται ο πόνος και μάλιστα περίπου στο 30-50% (2).

Ως προς την επιλογή του αναλγητικού φαρμάκου, σημαντική είναι η γνώση του μεγέθους της αναγλησίας, που αυτό δύναται να προσφέρει αλλά και φαρμακοκινητικών ιδιοτήτων του, όπως η χρονική έναρξη και η διάρκεια δράσης του. Συνήθως τα μακράς διάρκειας αναλγητικά είναι προτιμότερα στην θεραπεία του χρόνιου πόνου και στις περισσότερες μορφές ογκολογικού πόνου. Άλλοι παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπ' όψιν είναι οι ατομικοί παράγοντες κινδύνου και οι συννοσηρότητα των ασθενών, οι μεταβολικές οδοί των φαρμάκων, η λειτουργία του ήπατος και των νεφρών και τα υπόλοιπα λαμβανόμενα φάρμακα.

Σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυνήριες οδηγίες, η από του στόματος λήψη των φαρμάκων είναι η ενδεδειγμένη στις περισσότερες των περιπτώσεων. Όταν αυτή δεν είναι δυνατή ή όταν ο ασθενής δεν την επιθυμεί, μπορεί το φάρμακο να λαμβάνεται διαδερματικά, υποδόρια ή ενδοφλεβίως. Η ενδομυϊκή έγχυση των φαρμάκων δεν συστήνεται.

1. Van den Beuken-van Everdingen MH et al. J Pain Symptom Manage. 2016 Jun;51(6): 1070–1090

2. Überall MA, Müller-Schwefe GHH. Schmerzmedizin. 2018; 34(2): 38–48